Συνέντευξη στην Ιωάννα Σταθοπούλου/ Βαλερί Αγγέλου

1. Στο "Μπουάνα", που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα, υφαίνετε με δεξιοτεχνία τον καμβά της Ιστορίας με την ευθραυστότητα της ανθρώπινης επιβίωσης της ηρωίδας σας, Αναστασίας. Πόσο απαιτητική ήταν για εσάς η ισορροπία ανάμεσα στη νηφαλιότητα της ιστορικής ακρίβειας και την ελευθερία της μυθοπλασίας; Μέσα από την έρευνα που απαιτήθηκε, ποιο στοιχείο σας συγκλόνισε περισσότερο και για ποιο λόγο;

Η ισορροπία ανάμεσα στον σεβασμό της ιστορικής αλήθειας και την αποτύπωση της μνήμης των ηρώων μου ήταν, από τις πρώτες κιόλας λέξεις, μια μεγάλη πρόκληση. Το ιστορικό μυθιστόρημα απαιτεί ενδελεχή μελέτη του εκάστοτε πλαισίου της εποχής, μια αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα για μένα. Θεωρώ όμως σημαντικό να μπορεί ο αναγνώστης να ζει το βιβλίο μέσα από τις σελίδες του, χωρίς να κατακλύζεται από στείρα πληροφορία. Η πραγματική ιστορία της ηρωίδας μας, της Αναστασίας, και των ανθρώπων που στάθηκαν δίπλα της, είναι ικανή , κουβαλώντας τις μνήμες ενός ολόκληρου τόπου, να φωτίσει την συλλογική μαρτυρία ενός λαού που δεν έπαψε ποτέ να παλεύει.

2. Η διαδρομή της Αναστασίας προς το Κονγκό εκτός από χιλιομετρική είναι και ψυχική. Ποια νέα «γέννηση» πιστεύετε πως συντελείται όταν ο άνθρωπος ξεριζώνεται από τον τόπο του και αναγκάζεται να ξαναχτίσει τον εαυτό του και τη ζωή του στην ξενιτιά;

Ο ξεριζωμός ενός ανθρώπου από τον τόπο του, έστω και αν δεν γίνεται με βίαιο τρόπο, δεν παύει να αποτελεί μια βαθιά, επώδυνη αναδόμηση του εσωτερικού μας κόσμου. Η πιο σκληρή δοκιμασία δεν είναι το ταξίδι το ίδιο, ούτε καν η χιλιομετρική απόσταση, που με τα χρόνια γίνεται όλο και μικρότερη. Είναι η διαπίστωση ότι αφήνουμε πίσω μας ανθρώπους με τους οποίους μοιραζόμαστε κοινές μνήμες, κοινό κώδικα επικοινωνίας και συμπεριφοράς, πολλές φορές και παρόμοια, δύσκολα βιώματα. Χάνεται απότομα, πολλές φορές τραυματικά, το αίσθημα του ανήκειν που ποτίζει τους ισχυρούς δεσμούς μιας κοινωνίας. Σε έναν καινούργιο τόπο, ο άνθρωπος αναγκάζεται να χτίσει από την αρχή τις σχέσεις του και να δημιουργήσει έναν νέο κύκλο εμπιστοσύνης. Να ορίσει από την αρχή ποιος είναι και πού ανήκει.

3. Στην αφήγησή σας, η επιβίωση δεν παρουσιάζεται μόνο ως μια ανάγκη της ζωής, αλλά ως μια βαθιά ανθρώπινη επιλογή. Πιστεύετε ότι η επιβίωση αποτελεί από μόνη της μια μορφή ηρωισμού; Και, αν ναι, ποια πράξη ή στάση θεωρείτε εσείς πραγματικό ηρωισμό στις ημέρες μας;

Η επιβίωση συχνά παρουσιάζεται ως βασικό ανθρώπινο ένστικτο, στην πραγματικότητα όμως είναι ένα σύνολο επιλογών, συνειδητών ή μη. Ο άνθρωπος που επιβιώνει μέσα από δύσκολα και τραγικά γεγονότα, δεν είναι έρμαιο της τύχης του, τουναντίον, αναμετριέται μαζί της, τολμώ να πω λεβέντικα και ηρωικά πολλές φορές. Η επιβίωση είναι μια στάση ζωής που επιλέχθηκε. Αθόρυβη, καθημερινή, στωική. Αν με ρωτάτε ποια μορφή ηρωισμού αγαπώ περισσότερο σήμερα, θα σας πω το χαμόγελο του ανθρώπου που σηκώνεται κάθε πρωί και επιλέγει, μέσα στις αντιξοότητες της ζωής του, να μοιράζει φως, ελπίδα και αγάπη.

4. Αν η Αναστασία μπορούσε να πάρει τον λόγο μέσα από τις σελίδες σας και να σταθεί η ίδια απέναντί μας σε αυτή τη συνέντευξη, τι πιστεύετε πως θα επέλεγε να μας αποκαλύψει για τη ζωή της και ποιο μήνυμα θα ήθελε να αφήσει σε όσους βαδίζουν τον δικό τους δρόμο επιβίωσης;

Αν η Αναστασία στεκόταν απέναντι μας, πιστεύω θα μας υπενθύμιζε κάτι απλό αλλά ανατρεπτικό ταυτόχρονα: να μην συμβιβαζόμαστε με καμία φαινομενικά προκαθορισμένη διαδρομή. Να παλεύουμε για τα θέλω μας, τα όνειρα και τις επιθυμίες μας. Να μην φοράμε τα πρέπει κανενός. Την θυμάμαι ακόμη, πολύ χαρακτηριστικά να λέει, «εμένα μου άρεσαν οι περιπέτειες». Και τότε, δεν ήταν μια ρομαντική δήλωση, ήταν μια στάση ζωής.

5. Ως χειρουργός ωτορινολαρυγγολόγος έρχεστε καθημερινά σε επαφή με τον άνθρωπο στη πιο ευάλωτη και αληθινή του πλευρά. Πιστεύετε πως αυτή η εμπειρία διαμορφώνει τον τρόπο που τον προσεγγίζετε και στη γραφή σας; Και, τελικά, πώς καταφέρνετε να συνδυάζετε δύο τόσο απαιτητικούς κόσμους (την επιστήμη και την τέχνη) κρατώντας και στους δύο την ίδια αφοσίωση;

Η ιατρική είναι η πρώτη μου αγάπη, και αν θέλουμε να πιστέψουμε τον θυμόσοφο λαό μας, και παντοτινή. Με επίκεντρο τον άνθρωπο, με δίδαξε πειθαρχία, επιμονή και μεθοδολογία. Η επαφή όμως με τους ασθενείς μου χάρισε κάτι πιο βαθύ και πολύτιμο. Την συνειδητοποίηση ότι οι άνθρωποι δεν είναι μονοδιάστατοι, ούτε ασπρόμαυροι. Ο καθένας από εμάς κουβαλά μια ιστορία, ένα πλήθος βιωμάτων -δικά του και των προγόνων του- που μας διαμορφώνουν και καθορίζουν τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας. Προσωπικά δεν πιστεύω στο απόλυτο φως, ούτε στο απόλυτο σκοτάδι. Είμαστε όλοι ένα συνοθύλευμα χρωμάτων και σκιών.

6. Πώς βιώσατε τη στιγμή που το πρώτο σας χειρόγραφο βρήκε στέγη σε έναν μεγάλο εκδοτικό οίκο; Και έπειτα, πώς νιώσατε όταν αντικρίσατε για πρώτη φορά το βιβλίο σας σε βιτρίνα βιβλιοπωλείου, έτοιμο να ταξιδέψει στα χέρια των αναγνωστών;

Δεν σου κρύβω ότι η συγκίνηση ήταν πολύ μεγάλη όταν το έμαθα. Για μένα, όπως και για κάθε συγγραφέα νομίζω, το πρώτο μου μυθιστόρημα, αυτό που αξιώνει να κατακτήσει τις καρδιές του κόσμου, θα έχει για πάντα μια ξεχωριστή θέση μέσα μου. Σαν άλλο παιδί δικό μου που φεύγει για πρώτη φορά από το σπίτι, με μια αγωνία ανάκατη με καμάρι και προσμονή, το παρατηρώ να χαράζει την δική του πορεία, αυθύπαρκτο.

7. Τι σημαίνει για εσάς η αποδοχή και η αγάπη του κόσμου για το βιβλίο; Ποιο ήταν το πιο όμορφο σχόλιο ή αντίδραση αναγνώστη που λάβατε μέχρι σήμερα;

Η ιδιαιτερότητα του βιβλίου κρύβεται στο ότι, ριψοκίνδυνα μπορώ να πω, δεν έχω αλλάξει τα πραγματικά ονόματα των ηρώων. Από όλα τα σχόλια, τα πιο συγκινητικά είναι εκείνα των ανθρώπων που μου λένε ότι οι γονείς ή οι παππούδες τους, μιλούσαν για όσα περιγράφω. Και δεν υπάρχει μεγαλύτερη ανταμοιβή από το να νιώθεις ότι οι λέξεις σου ξυπνούν μνήμες, και μέσα από αυτήν την διαδικασία θεραπεύεις το τραύμα. Αυτό είναι κάτι που δεν το ξεχνάς.

8. Η Ρόδος δεν είναι μόνο ένας από τους βασικούς σκηνικούς άξονες του Μπουάνα, αλλά και ο τόπος όπου μεγαλώσατε. Τι σημαίνει για εσάς αυτός ο τόπος σήμερα; Σκέφτεστε το ενδεχόμενο να επιστρέψετε στη Ρόδο ως μόνιμη κατοικία ή αισθάνεστε πως η καθημερινότητα στην Αθήνα καλύπτει περισσότερο τις ανάγκες και τα δημιουργικά σας σχέδια;

Την Αθήνα την γνώρισα αμέσως μετά τον γάμο μου ως νέα μαμά και επαγγελματίας ταυτόχρονα, μπορώ να παραδεχθώ πια ότι λόγω έλλειψης χρόνου, έχω ακόμη πολλά μυστικά της να ξεκλειδώσω.

Από την άλλη, θαρρώ ότι δύσκολα αντιστέκεται κανείς στα χώματα που τον μεγάλωσαν , γι αυτό και φροντίζω να κατεβαίνω πολύ συχνά στο νησί. Εξάλλου οι παιδικοί μου φίλοι και η οικογένεια μου βρίσκονται ακόμη εκεί.

Ιδανικά, με φαντάζομαι στο απώτερο μέλλον να μοιράζω την ζωή μου ανάμεσα στους δύο τόπους. Ή να κάνω τον γύρο του κόσμου με σκάφος, κανείς πότε δεν μπορεί να ξέρει τι του επιφυλάσσει το μέλλον!

9. Ετοιμάζετε κάτι νέο αυτή την περίοδο; Μπορείτε να μας αποκαλύψετε λίγα λόγια για το επόμενο συγγραφικό ταξίδι σας;

Με μεγάλη χαρά μπορώ να πω ότι την επόμενη άνοιξη μας περιμένει ένα καινούργιο συναρπαστικό ταξίδι. Με υπόβαθρο γεγονότα και πρόσωπα που κινούνται ανάμεσα στη διπλωματία και την κατασκοπεία, το επόμενο μυθιστόρημα συνδυάζει το ψυχολογικό δράμα με το ιστορικό και το φιλοσοφικό στοιχείο.

Το βιβλίο πραγματεύεται τη σχέση μέντορα και μυημένου που δοκιμάζεται από τις κοινωνικές και φυλετικές διαφορές, θέτοντας το ερώτημα αν οι επιλογές μας είναι πράγματι ελεύθερες ή προδιαγεγραμμένες από τις συνθήκες.

Μιλά για τη φιλία και την αφοσίωση, για έναν έρωτα που δεν πρόλαβε να ανθίσει, για την αγάπη ενός γονιού προς παιδί του, και τη δύναμη των οικογενειακών δεσμών.

Στο επίκεντρο βρίσκεται μια δυνατή γυναίκα που αναζητά τη χειραφέτηση και τη γνώση, αρνούμενη να περιοριστεί στον ρόλο της συζύγου. Θα χαρώ να σας έχω μαζί μου.

Για τη συγγραφέα...

Η Βαλερί Αγγέλου γεννήθηκε στο Charleroi του Βελγίου και μεγάλωσε στη Ρόδο. Είναι απόφοιτος ιατρικής του Université Libre de Bruxelles, με μεταπτυχιακές σπουδές στη ρινολογία-ρινοχειρουργική. Διατηρεί ιατρείο στον Άλιμο και αρθρογραφεί σε διάφορα sites. Είναι παντρεμένη και μητέρα δύο αγοριών. Το "Μπουάνα" είναι το πρώτο της μυθιστόρημα.

Η συνέντευξη δόθηκε στην αρθρογράφο Ιωάννα Σταθοπούλου 🌹