Άννα Γαλανού - Συνέντευξη στην Ιωάννα Σταθοπούλου, για το "Λόγω Τιμής"

Η διακεκριμένη συγγραφέας Άννα Γαλανού

1. Το νέο σας βιβλίο, «Αχαρτογράφητα Νερά», που μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Διόπτρα, σηματοδοτεί ένα ακόμη συναρπαστικό λογοτεχνικό ταξίδι. Μιλήστε μας για αυτή τη νέα διαδρομή. Τι κρύβει για τον αναγνώστη και τι μπορεί να αγγίξει ιδιαίτερα τη γυναικεία ψυχή;

Τα Αχαρτογράφητα Νερά είναι ένα ταξίδι ψυχής. Ένα μυθιστόρημα που αγγίζει το άγνωστο μέσα μας που συχνά φοβόμαστε να ακουμπήσουμε. Μέσα από την ιστορία της Ειρήνης Μπαλτά, μιας γυναίκας που παλεύει ανάμεσα στο «θέλω» και στο «πρέπει», θέλησα να φωτίσω την αέναη πάλη της ψυχής με τη μοίρα. Είναι ένα βιβλίο για τη δύναμη, τη σιωπή και τη λύτρωση, αλλά και για εκείνη τη λεπτή στιγμή που η γυναίκα αποφασίζει να γίνει η ίδια καπετάνισσα στο δικό της καράβι.

2. Κάθε ηρωίδα κουβαλά μέσα της ένα κομμάτι του δημιουργού της. Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να «συναντήσετε» την Ειρήνη Μπαλτά; Ήρθε ως ανάγκη ή ως αντανάκλαση μιας γυναικείας πραγματικότητας που σας άγγιξε βαθιά;

Την Ειρήνη Μπαλτά δεν την αναζήτησα εγώ, ήρθε και με βρήκε, όπως κάποιοι άνθρωποι που εμφανίζονται ξαφνικά στη ζωή μας, κουβαλώντας μέσα τους βαρύ φορτίο από αλήθειες ανείπωτες. Είναι η φωνή πολλών από μας που ζούμε όπως πρέπει ή όπως μας επιβάλλουν οι συνθήκες, παραμερίζοντας τα δικά μας «θέλω». Η αλήθεια της Ειρήνης, εκφράζει όλους εκείνους που πορεύονται σιωπηλοί με αντοχή και αξιοπρέπεια.

3. Στο βιβλίο σας αναδεικνύεται με ένταση η πάλη ανάμεσα στην υπακοή και την ελευθερία. Πιστεύετε πως οι γυναίκες σήμερα έχουν αφήσει πίσω τους αυτή τη σύγκρουση ή εξακολουθούν να τη ζουν, απλώς με άλλες πιο καμουφλαρισμένες μορφές;

Η σύγκρουση ανάμεσα στην υπακοή και στην ελευθερία ασφαλώς υπάρχει, απλώς έχει αλλάξει μορφή. Η υπακοή σήμερα μπορεί να μην φορά κεφαλομάντηλο και ποδιά στη μέση, αλλά να εμφανίζεται, πολύ συχνά, με μία μάσκα ψεύτικης αυτοπεποίθησης. Ίσως όμως αυτό να είναι μεγαλύτερη παγίδα. Σαφώς και οι γυναίκες είναι πιο ελεύθερες από παλιά, εξακολουθούν όμως να ζουν υπό την πίεση πολλών περιορισμών, αόρατων, πολλές φορές. Η κοινωνική αποδοχή, η ανάγκη επιβράβευσης, οι διακρίσεις ανάμεσα σε ομότεχνους λόγω φύλου όπως επίσης ο αποκλεισμός ή και η απαξίωση ακόμα, η πίεση από συσσωρευμένα οικογενειακά καθήκοντα, οι κοινωνικές συμβάσεις και οι εσωτερικές ενοχές που προκύπτουν ως επακόλουθο όλων των παραπάνω, πολλές φορές δημιουργούν ασφυκτικό κλίμα.

4. Το εξώφυλλο του βιβλίου είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Σε καθηλώνει πριν καν το ανοίξεις. Μοιάζει με ένα σιωπηλό κάλεσμα σε μια εσωτερική διαδρομή, προς άγνωστους ορίζοντες. Πόσο καθοριστικό θεωρείτε το εικαστικό αποτύπωμα ενός βιβλίου και πόσο παρεμβαίνετε εσείς στη δημιουργία του;

Τα είπατε όλα στη διατύπωση της ερώτησης, έχω ακριβώς ίδια άποψη μαζί σας. Το εξώφυλλο είναι η πρώτη ανάσα κάθε βιβλίου. Πρέπει να «συνομιλεί» με τη ψυχή του κειμένου και όχι απλώς να το «ντύνει». Εγώ τουλάχιστον αυτό θέλω να εισπράττω κάθε φορά που μου στέλνουν από την Διόπτρα προτάσεις για εξώφυλλα. Όσον αφορά το συγκεκριμένο, να είστε σίγουρη ότι εκφράζει απόλυτα τον εσωτερικό κόσμο της ηρωίδας μου. Ταραγμένο, τρομακτικό, κομματιασμένο, αλλά παράλληλα με εμφανή τη δύναμη και την αποφασιστικότητα στο βλέμμα της. Για την δημιουργία του εξωφύλλου δίνω όσα περισσότερα στοιχεία μπορώ για τον χαρακτήρα και το πνεύμα του βιβλίου και των ηρώων του στον κύριο Γιώργο Παναρετάκη που φτιάχνει τα εξώφυλλα στη Διόπτρα. Ένα χαρισματικό άτομο, έναν άψογο επαγγελματία, που δεν χρειάζεται πολλά για να στήσει φανταστικά και αντιπροσωπευτικά εξώφυλλα που απογειώνουν πραγματικά.

5. Η δημιουργική πορεία είναι ένα ταξίδι από φως και σκοτάδι. Ποιο θεωρείτε πως ήταν το πιο βαθύ “μάθημα ζωής” που σας χάρισε η μακρόχρονη συγγραφική σας πορεία; Υπήρξαν στιγμές που αισθανθήκατε πως δεν μπορείτε να συνεχίσετε να γράφετε και τι ήταν αυτό που σας έδωσε τη δύναμη να συνεχίσετε;

Με το γράψιμο ξεδιπλώνω την αλήθεια της ψυχής μου. Η συγγραφή για μένα είναι ένας διάλογος ανάμεσα στον εαυτό μου, στο χρόνο και στους ήρωες των βιβλίων μου.

Υπήρξαν στιγμές που ένιωσα πως οι λέξεις αδυνατούσαν να εκφράσουν τα έντονα συναισθήματα που με πλημμύριζαν, πως οι πληγές των ηρώων μου ήταν πιο δυνατές από τη φωνή μου. Όμως, ούτε μία φορά ως τώρα δεν κόμπιασα να συνεχίσω. Βρίσκω πάντα τον τρόπο να ξεφύγω από το «λίγο» και να μετατρέψω τελικά το σκοτάδι σε φως.

"Αχαρτογράφητα νερά", εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ

6. Όλοι οι δημιουργοί, λίγο πολύ, συναντούν εμπόδια στο ταξίδι τους, άλλοτε ορατά κι άλλοτε πιο αθόρυβα και ύπουλα. Ποια θεωρείτε πως είναι σήμερα τα μεγαλύτερα εμπόδια που καλείται να ξεπεράσει ένας συγγραφέας, τόσο στο δημιουργικό κομμάτι, όσο και στην πορεία του προς το κοινό;

Το μεγαλύτερο εμπόδιο στη σημερινή εποχή είναι η ταχύτητα. Όλα γίνονται βιαστικά, επιφανειακά πολλές φορές, χωρίς να αφήνουν χώρο για σκέψη, για σιωπές, για στοχασμό.

Ο συγγραφέας χρειάζεται να επιμείνει για να σταθεί το έργο του γερά, κι όχι σε χρωματιστά και εντυπωσιακά ξυλοπόδαρα. Να μη φοβηθεί τη μοναξιά που ίσως του επιβληθεί επειδή δεν είναι πάντα στην επικαιρότητα. Να πει την αλήθεια του όπως τη νιώθει. Αυτό είναι η ψυχή της δημιουργίας και αυτό μένει τελικά. Τα καλά βιβλία δεν γερνούν. Ας το θυμόμαστε όλοι αυτό.

7. Πώς διαχειρίζεστε τη βράβευση, την κριτική ή την αναμονή της αποδοχής ενός νέου έργου; Η επιτυχία σάς απελευθερώνει δημιουργικά ή νιώθετε πως φέρνει μαζί της μια ευθύνη απέναντι στους αναγνώστες σας; 

Η αποδοχή είναι δώρο, αλλά και ευθύνη. Η κριτική, όταν είναι καλοπροαίρετη, είναι πολύτιμη. Οι βραβεύσεις δημιουργούν επιπλέον απαιτήσεις, δεν επαναπαύτηκα ποτέ σ’ αυτές, προσπαθώ συνεχώς για το καλύτερο. Το μεγαλύτερο βραβείο μου το χαρίζουν οι αναγνώστες μου. Οι άνθρωποι που με διαβάζουν και που, πολλές φορές, από το υστέρημά τους αγοράζουν τα βιβλία μου. Είναι εκείνοι που με κοιτούν συγκινημένοι στις παρουσιάσεις, που μου σφίγγουν δυνατά το χέρι, που γράφουν γι’ αυτά στα κοινωνικά δίκτυα, που φωτογραφίζονται κρατώντας τα χαρούμενοι. Αυτό για μένα είναι το μεγαλύτερο βραβείο. Τους ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου. Πάντα ακούω τους αναγνώστες.

8. Κατάγεστε από το Ηράκλειο Κρήτης, ζείτε μόνιμα στην Αθήνα, αλλά περνάτε μεγάλα διαστήματα στη Λέσβο. Τι σημαίνει για εσάς αυτή η εναλλαγή τόπων και ρυθμών ζωής; Ποια είναι τα δώρα και ποιες οι δυσκολίες που σας προσφέρει αυτή η εναλλαγή; Με ποιον τρόπο επηρεάζουν το έργο σας οι άνθρωποι, οι παραδόσεις και η προφορική μνήμη της επαρχίας;

Αυτή η εναλλαγή είναι ευλογία. Η Κρήτη είναι ρίζα, δύναμη και φως, πατρίδα της καρδιάς μου. Η Αθήνα είναι ρυθμός, ζωντάνια, επαφή με το παρόν. Η Λέσβος είναι ψυχή, εκεί οι μνήμες γίνονται αφήγηση και η ηρεμία του νησιού ευλογία πραγματική. Είμαι πολύ τυχερή γιατί με την παρουσία μου σε τρία τόσο διαφορετικά μεταξύ τους μέρη, εισπράττω τον ζωντανό παλμό της Ελλάδας. Οι άνθρωποί τους γίνονται η φωνή μου, αφού καθένα από αυτά μετουσιώνεται μέσα μου και αποκτά μορφή. Οι ιστορίες που έχουν να αφηγηθούν, αν και ποτέ δεν μοιάζουν μεταξύ τους, είναι για μένα έμπνευση και φλόγα δημιουργίας.

9. Τι είναι αυτό που σας γοητεύει περισσότερο στη γυναικεία φύση και ποια από τις ηρωίδες σας κατέχει μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά σας;

Αν μπορούσατε να μιλήσετε σε μια γυναίκα που βρίσκεται μπροστά σε ένα σταυροδρόμι δύσκολων επιλογών, ποια φράση-πυξίδα θα της χαρίζατε;

Ανέκαθεν με γοήτευαν οι αντιφάσεις της γυναικείας φύσης και τις χρησιμοποιώ συχνά στις περιγραφές των ηρωίδων μου. Για παράδειγμα, η ευαισθησία που κρύβει δύναμη, η σιωπή που μετατρέπεται σε κραυγή, η υπομονή που γίνεται επιμονή, η εξάρτηση που μεταμορφώνεται σε ανεξαρτησία, ο φόβος που γεννά τόλμη. Οι πιο αγαπημένες μου ηρωίδες είναι εκείνες που προχωρούν μπροστά, που λυγίζουν αλλά δεν σπάνε. Εκείνες που χαμογελούν ενώ σηκώνουν βαρύ φορτίο στους ώμους και συνεχίζουν να αγωνίζονται. Εκείνες που δεν κρύβονται πίσω από ψεύτικα στολίδια και μεγάλα λόγια. Έχω πολλές τέτοιες ηρωίδες, γυναίκες με καρδιά, με ψυχή. Γυναίκες δυνατές. Αυτό που θαυμάζω περισσότερο σε κάθε γυναίκα είναι η δύναμη της ψυχής της. Αν έπρεπε να «χαρίσω» μια φράση-πυξίδα σε κάποια που διστάζει να πάρει κρίσιμες αποφάσεις θα της έλεγα: «Μη φοβάσαι να χαράξεις τη δική σου πορεία· όταν κρατάς γερά το τιμόνι της ζωής σου, κανένας άνεμος δεν μπορεί να σε βγάλει από τον δρόμο σου».

10. Ποια είναι για εσάς τα επόμενα “αχαρτογράφητα νερά” στη ζωή, στη συγγραφή και στα όνειρά σας;

Κάθε βιβλίο για μένα είναι ένα καινούριο πέλαγος. Τα δικά μου “αχαρτογράφητα νερά” είναι πάντα οι ιστορίες που δεν ειπώθηκαν ακόμα και που οι ήρωές τους κοιμούνται ανυποψίαστοι! Στη ζωή μου, εκείνο που εύχομαι είναι να συνεχίσω να μαθαίνω, να συγκινούμαι και να δημιουργώ. Στη συγγραφή, να μην πάψω ποτέ να αναρωτιέμαι αν στο κάθε μου βιβλίο βρήκα τις σωστές λέξεις για να φωτίσω τα σκοτάδια.

Το νέο μυθιστόρημα της Άννας Γαλανού, με τίτλο "Αχαρτογράφητα νερά", θα κυκλοφορήσει στις 5 Νοεμβρίου 2025, από τις εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ.

Λίγα λόγια για τη συγγραφέα...

Η Άννα Γαλανού γεννήθηκε στα Πεζά Ηρακλείου Κρήτης και ζει στην Αθήνα. Με σπουδές στα Οικονομικά και σημαντική πορεία στη διαφήμιση και στον σχεδιασμό εντύπων, από πολύ νωρίς αφιερώθηκε στη συγγραφή, κερδίζοντας σημαντικά λογοτεχνικά βραβεία σε πεζό και ποιητικό λόγο και κατακτώντας πολλές και σημαντικές πανελλήνιες διακρίσεις. Έχει εκδώσει 15 βιβλία, μεταξύ αυτών την ιστορική τριλογία «Οι Δρόμοι της Καταιγίδας», την ηθογραφική διλογία «Το Τίμημα της Αλήθειας», «Μαργκώ», «Ζωές Απέναντι», «Ριζιμιό». Όλα κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Διόπτρα. Διδάσκει δημιουργική γραφή & συγγραφή στο «Κέντρο Διά Βίου Μάθησης του New York College», ενώ παράλληλα αρθρογραφεί στον ειδησεογραφικό ιστότοπο OnDay και στην πολιτιστική ιστοσελίδα της Λέσβου gera.gr. Αν τη ρωτήσεις τι αγαπά περισσότερο, θα σου μιλήσει για τη βροχή, τη φύση, τη μυρωδιά της γης και τη βαθιά ανάγκη της να γράφει, να πλάθει κόσμους και ήρωες τόσο αληθινούς όσο οι άνθρωποι γύρω μας.

Η συνέντευξη παραχωρήθηκε στην Ιωάννα Σταθοπούλου, συγγραφέα-αρθρογράφο του "Λόγω Τιμής".