"Το πετρωμένο δάκρυ"

Σμύρνη 1920

Τα ελληνικά στρατεύματα φτάνουν και εγκαθίστανται στην περιοχή, δημιουργώντας προγεφυρώματα, για να προχωρήσουν ενδότερα και να ξαναφέρουν όλη τη Μικρασία και τις περιοχές και πόλεις στα χέρια των Ελλήνων, στην ιστορική και γεωγραφική της θέση, με την επανένταξη της Σμύρνης, Ικονίου, της Μιλήτου, της Εφέσου, της Καππαδοκίας, της Αλικαρνασσού.

Η γειτονιά των Ελλήνων δονείται από ενθουσιασμό και πατριωτικά συναισθήματα.

Ο Δημήτρης, ένας νεαρός φοιτητής της αρχιτεκτονικής στη Σμύρνη, μόλις έχει ολοκληρώσει  τα σχέδια του νέου πολιτιστικού κέντρου της ελληνικής συνοικίας, δίπλα στο νεόδμητο πανεπιστημιακό κτήριο. Πηγαίνει να συναντήσει τον υποπρόξενο της Ελλάδας για να τον πείσει να μην φύγει από τη θέση του πριν ολοκληρωθεί το έργο θα είναι ένα ακόμα παράσημο της προσφοράς του προτού βγει στη σύνταξη

Οι Στέλλα, μια αρχοντοπούλα Σμυρνιά, μόλις έχει τελειώσει τα υποχρεωτικά χρόνια σπουδών στο Παρθεναγωγείο, είναι το δεύτερο πρόσωπο της ιστορίας. Μεγάλωσε με πολύ αγάπη και θαλπωρή σε υγιές οικογενειακό περιβάλλον. Η μεγάλη της αδελφή, η Μαρία, είναι και αυτή φοιτήτρια στο πανεπιστήμιο της Σμύρνης, στον τομέα της ιατρικής.

 Πολλές οικογένειες της περιοχής, βλέποντας  την ελληνική δυναμική παρουσία στην περιοχή, αλλά και με επιφύλαξη την πιθανή επικείμενη αντίδραση των Τούρκων, αποφάσιζαν και έστελναν τα παιδιά τους εξωτερικό ή έστω στην Ελλάδα, για τη συνέχεια της ζωής τους.

Η Μαρία συμφώνησε με αυτή την ιδέα. Έτσι, ήταν από τους πρώτους νέους που έφυγαν. Κατέληξε στην Ιατρική Σχολή των Παρισίων. Διόλου τυχαία η επιλογή, αφού είχε μεγαλώσει ακούγοντας τον πατέρα της να επαναλαμβάνει διαρκώς «Η Σμύρνη είναι το μικρό Παρίσι».

Για τη Στέλλα, όμως, ούτε λόγος, να αποχωριστεί τον τόπο της. Στην οικογενειακή συζήτηση, παρόλο που ο πατέρας της επέμενε πολύ για να φύγει και αυτή από τη Σμύρνη, πείσμωσε ακόμα πιο πολύ, τόσο, που δυο μέρες μετά, πήγε κρυφά και γράφτηκε στην πρώτη σχολή που βρήκε μπροστά της στο Πανεπιστήμιο της Σμύρνης. Σε ποια; Μα στην αρχιτεκτονική.

Και από δω αρχίζει η ιστορία μας.

1921. Η προέλαση των Ελλήνων, τους πρώτους μήνες, δημιουργεί προσδοκίες για την αναβίωση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, Όμως, σ΄ αυτό το λαό, όπως πάντα, οι προσωπικές διαφωνίες και αντιπαραθέσεις, αυτή τη φορά μεταξύ Βασιλιά και Βενιζέλου, θα φέρουν διαμάχη στο στράτευμα, σχετικά με την επιθετική ή αμυντική συνέχιση των επιχειρήσεων.

Ταυτόχρονα, θα διακοπεί η διπλωματική υποστήριξη από την Ευρώπη. Δυστυχώς οι Ευρωπαίοι, φοβούνταν πιο πολύ μια μεγάλη Ελλάδα, παρά μια δυνατή Τουρκία. Έτσι, η κατάσταση θα αρχίσει να αλλάζει αρνητικά στις αρχές του 1922.

Ο Δημήτρης, μόλις έχει πάρει την έγκριση για την υλοποίηση του έργου και αρχίζει συνομιλίες με τις πιθανές εταιρείες που θα το αναλάβουν. Ψάχνει για συνεργάτες, αλλά και φοιτητές που θα ασκήσουν τη διπλωματική τους εργασία στο θέμα ή την πρακτική τους μεταξύ των υποψηφίων που εγγράφονται στη λίστα και η Στέλλα

Φεβρουάριος 1922, Πανεπιστήμιο Σμύρνης:  Συνάντηση ομάδας συντονισμού του έργου γιορτή νέο πολιτιστικό κέντρο πανεπιστημίου σμύρνας

μόλις συγκεντρώθηκαν πήρε το λόγο ο Δημήτρης:

«Φίλες και φίλοι, αγαπητοί φοιτητές και φοιτήτριες. Σήμερα είναι μια μεγάλη μέρα για τον ελληνικό τομέα της Σμύρνης πήραμε την έγκριση των σχεδίων για το νέο κτίριο είναι κτίριο που σύμφωνα με τις προδιαγραφές θα στεγάσει μεγαλύτερη άνεση περισσότερους χώρους καλύτερες συνθήκες το μέλλον των φοιτητών και φοιτητριών του τόπου μας και θέλω να ξέρετε ότι μπορεί τα σχέδια να ανήκουν στην αρχική ομάδα της πρότασης η υλοποίηση όμως του έργου θα ανήκει σε όλους και όλες σας με τη γνώση την επίβλεψη τους σωστούς υπολογισμούς και τη φαντασία σε λίγους μήνες

 θα ζωντανέψει μπροστά μας ένα νέο πολιτιστικό εκπαιδευτήριο. Μπράβο σε όλους μπράβο σε όλες

Ακολούθησαν χειροκροτήματα όλοι οι εμπλεκόμενοι ήταν χαμογελαστοί και ήθελαν να ξεκινήσουν άμεσα τα έργα για να δημιουργήσουν το νέο πολιτιστικό κέντρο της Ελληνικής συνοικίας.

Χαρούμενη διάθεση.

 Κανείς δε γνώριζε τι έμελλε να συμβεί στη Μικρά Ασία και ειδικότερα στη Σμύρνη.

Απρίλιος 1922

Ο πόλεμος καλά κρατεί. Οι ελληνικές δυνάμεις, δεν αντέχουν την πολεμική των Τούρκων, που ενισχύεται από ευρωπαϊκές δυνάμεις και όπλα. Κάποιοι χάνονται, αιχμαλωτίζονται, πεθαίνουν. Άλλοι από πείνα και ασθένειες. Παρατηρείται έλλειψη πυρομαχικών  στην πρώτη γραμμή. Ταυτόχρονα, οι εργασίες για το πολιτιστικό κέντρο συνεχίζονται..

Μάης 1922

Αρχίζουν οι διαμαρτυρίες σχετικά με τη λάθος οργάνωση της άμυνας. Οι εργασίες, όμως, συνεχίζονται.

Κάποιο πρωινό ακούγεται στους δρόμους: «οι Τούρκοι πέρασαν τον ποταμό», «οι Τούρκοι θα φτάσουν σε κάνα δυο μήνες στη Σμύρνη».

Οι εργασίες σταματούν επίσημα. Ορισμένοι, όμως, συνεχίζουν, έστω και κλεφτά. Οι φωνές διαμαρτυρίας αυξάνονται και σταματάνε εντελώς οι εργασίες. Πλέον, μόνο κάποιοι -και η Στέλλα ανάμεσά τους-περνάνε καθημερινά από το χώρο, στέκονται για λίγο και παρατηρούν το μισοφτιαγμένο κτίριο, αναπολούν και φαντάζονται° και φεύγουν.

Ο Δημήτρης επιστρατεύεται όπως και πολλοί άλλοι νέοι

Η Σμύρνη βρίσκεται σε αναστάτωση. Το φετινό καλοκαίρι είναι πράγματι καυτό. Η Γαλλική και Εβραϊκή συνοικία, συνεχίζουν την καθημερινότητά τους° δεν έχουν αυτοί πρόβλημα με τους Τούρκους° μόνον οι Αρμένιοι και οι Έλληνες.

Τον Ιούνιο του 1922, μόλις εικοσιπέντε χιλιόμετρα χωρίζουν τον τουρκικό στρατό από τη Σμύρνη. Η Στέλλα, αντιστέκεται στη φυγή. Νιώθει, πως, αν και προδομένη η ελληνική ψυχή, θα τα καταφέρει. Κάθε μέρα που περνά, πηγαίνει στο κτίριο, στέκεται  και συλλογίζεται την παλιά

Μεγάλη Σμύρνη ή αλλιώς μικρό Παρίσι.

Ο πατέρας, σα ναυτικός, ταξιδεύει για τον Πειραιά. Πάει μαζί με πολλούς άλλους, για να ενισχύσει τις ναυτικές δυνάμεις στα πλοία του πολέμου. Φτάνει, αλλά ποτέ δεν θα πάρει εντολή να ξαναγυρίσει.

Αύγουστος 1922

Πρώτα η Αρμένικη και κατόπιν  η Ελληνική συνοικία, από άγνωστη αιτία αρχίζουν να φλέγονται.

Η πιο υπέροχη γωνία της πολυπολιτισμικής Σμύρνης,  γνωρίζει τον όλεθρο. Οι πύρινες φλόγες, καταπίνουν στο διάβα τους, ότι υπέροχο, γλυκό, δημιουργικό υπήρχε. Οι ειδήσεις για επέλαση των Τούρκων διαδέχονται η μία την άλλη. Ακούγονται εκρήξεις.

- Θεέ μου, φωνάζει η μητέρα της Στέλλας.

- Θεέ μου, λυπήσου μας.  Τρεις Τούρκοι ορμάνε μέσα στο σπίτι Η Στέλλα, ακόμα νεαρή, καταφέρνει να ξεφύγει τελευταία στιγμή. Η μητέρα της, πέφτει νεκρή από σφαίρα Οθωμανού στρατιώτη. Οι Κεμαλιστές, καταστρέφουν τα πάντα.  Ο κόσμος τρέχει να σωθεί.

Δεν τους αφήνουν να περάσουν στον Γαλλικό η Εβραϊκό τομέα. Πολλοί, σκοτώνονται εκεί στις άκρες. Στο λιμάνι, τα καράβια των ξένων δυνάμεων, παρακολουθούν την καταστροφή. Κάποιοι καταφέρνουν να φτάσουν στο κτίριο του πολιτισμού. Η Στέλλα τρέχει προς τα εκεί

Μα ένα βόλι τη βρίσκει στις πρώτες πέτρες του οικοδομήματος.  Γέρνει το κεφάλι της. Προλαβαίνει να ψελλίσει: γιατί; και ένα γεμάτο απόγνωση δάκρυ κυλάει στη μισό- χτίστη πέτρα πριν αφήσει την τελευταία της πνοή.

Η Σμύρνη χάθηκε° πολλοί χάθηκαν.

………………

Κάποια χρόνια μετά κι’ ενώ έχουν αλλάξει οι καταστάσεις, η Μαρία φτάνει στο Εσμερλί. Είναι πολύ αναστατωμένη, γιατί δεν έχει κάποιο νέο των δικών της. Μετά από μερικές ημέρες, μαθαίνει πληροφορίες για τον πατέρα της,  ότι πέθανε από στεναχώρια και  για τη μητέρα της, ότι σκοτώθηκε μέσα  στο σπίτι τους.

-Η Στέλλα, η Στέλλα,  η αγαπημένη μου Στελλίτσα, που είναι;

Στο Δημαρχείο της πόλης, υπάρχει ο επίσημος κατάλογος των νεκρών και αγνοουμένων. Ατελείωτος κατάλογος. Ξεφυλλίζει, ψάχνει, ψάχνει με αγωνία κάποιο νέο.

- Ας μην είναι αυτή μέσα° αυτό εύχεται.

Στην 54η σελίδα, όμως, αντικρίζει το όνομα της αδελφής της

Στέλλα…………., σκοτώθηκε στο χώρο του υπό ανέγερση Πολιτιστικού Κέντρου της Σμύρνης.

Δεν ξέρω πόση ώρα έκλαιγε με λυγμούς.

Μου είπαν, πως ξεκίνησε και πήγε στο σημείο. Πλησίασε και είδε ένα μικρό χαραγμένο Σταυρό στο καθορισμένο τοιχίο .

Και έσκυψε να φιλήσει το χώρο  που μαρτύρησε η αδελφή της.  Και κοίταξε καλά. Ένα αλλόκοτο πετραδάκι εξείχε στον τοίχο.

Κάτι, σαν πετρωμένο δάκρυ!

                                                        Κ.Γ.ΚΑΡΑΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ                 ΙΟΥΛΙΟΣ 2023