Συνέντευξη του ποιητή Γιώργου Θανάση στην Ιωάννα Σταθοπούλου 🌹

Κύριε Θανάση, πείτε μας κάποιες πτυχές από την προσωπική και επαγγελματική σας πορεία, ώστε να σας γνωρίσουμε καλύτερα.

Απ:. Ο Γάλλος ποιητής και φιλόσοφος Πολ Βαλερύ είχε πει: γεννήθηκα πολλοί και θα πεθάνω ένας. Αν το καλοσκεφτούμε, ο καθένας μας, όταν γεννιέται, έχει άπειρες δυνατότητες να εξελιχτεί σε πολλούς ρόλους, στο τέλος όμως, δυστυχώς, καταλήγουμε να είμαστε πολύ λίγα πράγματα ή κάτι εντελώς μονοδιάστατο. Το να σας πω μερικά πράγματα για μένα δεν ξέρω αν θα σας βοηθήσει να με γνωρίσετε πραγματικά, καθώς όπως λέω και στο ποίημα «Συστάσεις» της συλλογής, «οι λέξεις είναι τόσο ταλαιπωρημένες από το ψέμα και την παρανόηση».

Θα σας πω μόνο ότι προσπαθώ να μην πεθάνω «ένας», να έχω στη ζωή μου πολλές ιδιότητες και μία από αυτές να είναι του ποιητή.

Ο τίτλος της συλλογής σας, «Κινούμενη Αλήθεια», φαίνεται να συνδέεται με μια βαθύτερη φιλοσοφική αναζήτηση, που ξεκίνησε από τους προσωκρατικούς και έφτασε ως τη σύγχρονη εποχή. Πώς προέκυψε αυτός ο τίτλος και τι θεωρείται εσείς αλήθεια;

Απ: Για τους αρχαίους Έλληνες, η αλήθεια δεν ήταν απλώς μια πληροφορία, αλλά μια αποκάλυψη, που απαιτούσε φιλοσοφική έρευνα, ηθική αγωνία και λογική διερεύνηση. Ό τίτλος είναι ένας συγκερασμός μεταξύ του «πάντα ρει» του Ηράκλειτου (που δηλώνει τη ροή και τη μεταβλητότητα της πραγματικότητας) και του «πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος» του Πρωταγόρα (που υπογραμμίζει τη σχετικότητα της αντίληψης). Ο τίτλος μας καλεί να αναστοχαστούμε πάνω στη φύση της αλήθειας και επανεξετάσουμε αυτά που θεωρούμε δεδομένα. Πιστεύω ότι αλήθεια είναι μόνο οι πράξεις, μόνο μέσα από τις πράξεις των ανθρώπων μπορούμε να αποκαλύψουμε την αλήθεια τους.

Έχοντας και την ιδιότητα του ψυχολόγου, τι σας ώθησε να διαλέξετε την ποίηση ως μέσο έκφρασης, αντί να γράψετε, ας πούμε, ένα ψυχολογικό δοκίμιο ή ένα βιβλίο αυτοβελτίωσης;

Απ: Ένας αναγνώστης έδωσε στη δουλειά μου τον τίτλο «ποιητική ψυχολογία», επειδή στα περισσότερα ποιήματα υπάρχει η οπτική του ψυχολόγου. Κάθε άνθρωπος κουβαλάει μέσα του ιδέες, και έχει τη δυνατότητα να τις εκφράσει με πολλούς τρόπους. Ωστόσο, το βάθος και η αμεσότητα της ποίησης είναι απαράμιλλα. Η ποίηση δεν λύνει προβλήματα, τα μετασχηματίζει όμως σε κάτι οικείο, όμορφο και ανθρώπινο. Και αυτός ο μετασχηματισμός μοιάζει πολύ με την ανασύνθεση που επιτυγχάνουμε στην ψυχοθεραπεία.

Με αφορμή το ποίημά σας «Ψυχανάλυση», κατά πόσο πιστεύετε ότι η ψυχανάλυση βοηθά στην ψυχολογική ευεξία ενός ατόμου; Επίσης, θεωρείτε ότι η ψυχανάλυση και η ψυχοθεραπεία εξακολουθούν να είναι ταμπού στην κοινωνία, ή το φαινόμενο αυτό τείνει να μειωθεί;

Απ: Η ψυχανάλυση, όπως και πολλές μορφές ψυχοθεραπείας, μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην ψυχολογική ευεξία ενός ατόμου. Όσον αφορά το ταμπού, σίγουρα υπάρχει μεγαλύτερη αποδοχή της ψυχοθεραπείας σήμερα σε σύγκριση με το παρελθόν, ιδιαίτερα σε αστικά περιβάλλοντα και νεότερες γενιές.

Ωστόσο, σε ορισμένες κοινωνικές ομάδες ή μικρές κοινωνίες, το στίγμα παραμένει λόγω άγνοιας ή προκαταλήψεων.

Στο ποίημα «Ψυχανάλυση» δηλώνω εμφατικά ότι η ζωή δεν έχει εγγενές νόημα, το νόημα δημιουργείται από τις πράξεις μας και την υπεράσπιση των επιλογών μας.

Στην ποιητική σας συλλογή βλέπουμε ότι αναφέρεστε συχνά στην αγάπη. Τι σημαίνει η αγάπη για εσάς;

Απ: Στο ποίημα «Εμπράκτως» λέω: «Λοιπόν, σ’ αγαπώ, / με τον μόνο τρόπο που γνωρίζω / και με τη μόνη ένταση που επιθυμώ, / Εμπράκτως.». Η πραγματική αγάπη δεν κρύβεται πίσω από υπερβολές, αλλά εκφράζεται μέσα από πράξεις και ξεκάθαρες επιλογές.

Ποιος είναι ο αγαπημένος σας ποιητής και γιατί; Κατά πόσο έχει επηρεάσει το έργο σας;

Απ: Η ερώτησή σας είναι ενδιαφέρουσα, καθώς πολλοί ποιητές έχουν επηρεάσει την ποίησή μου. Αν όμως πρέπει να διαλέξω, το εκκρεμές της προτίμησής μου κινείται ανάμεσα στον Οδυσσέα Ελύτη και τον Κωνσταντίνο Καβάφη. Από τον Ελύτη με συνεπαίρνει ο υπερρεαλιστικός του λυρισμός και ο τρόπος με τον οποίο αγκαλιάζει το φως της ελληνικής γης. Από τον Καβάφη, με συγκινεί η ιστορική οξυδέρκειά του και η βαθιά φιλοσοφική όψη που διαπερνά κάθε στίχο του. Δύο τεράστιοι δημιουργοί που αντιπροσωπεύουν διαφορετικές, αλλά εξίσου εντυπωσιακές πλευρές της ποίησης. Θα έλεγα ότι τα ποιήματά μου και ιδιαίτερα τα πιο πρόσφατα κινούνται σε ένα πιο Καβαφικό επίπεδο.

Η ποίηση φαίνεται να έχει μια λιγότερο κεντρική θέση στην καθημερινότητα και τη δημόσια συζήτηση σε σύγκριση με παλαιότερες εποχές. Πού πιστεύετε ότι οφείλεται αυτό και ποιοι τρόποι νομίζετε ότι θα ενθάρρυναν τους αναγνώστες να στραφούν στην ποίηση;

Απ: Η υποχώρηση της ποίησης από την καθημερινότητα και τη δημόσια συζήτηση οφείλεται σε ένα συνδυασμό κοινωνικοπολιτικών, τεχνολογικών και πολιτισμικών παραγόντων. Ωστόσο, υπάρχουν τρόποι να την επαναφέρουμε στη ζωή των ανθρώπων. Ο κόσμος θέλει να διαβάσει πράγματα που θα του δώσουν ερεθίσματα για σκέψη και αναστοχασμό ή θα του προσφέρουν παρηγοριά και συμπαράσταση. Όταν η ποίηση απαντά στις καθολικές ανάγκες, τότε αποκτά μεγαλύτερο κοινό. Και νομίζω ότι σε αυτή τη διάσταση κινείται και η ποίησή μου, γράφοντας πιο ψυχολογικά καταφέρνω να αγγίζω μεγαλύτερο κοινό. Επομένως, θεωρώ ότι είναι ευθύνη των ποιητών να διευρύνουν το αναγνωστικό κοινό της ποίησης μέσα από την ανανέωση του περιεχομένου των έργων τους.

Στο ποίημα «Ηθοποιός» αναφέρεστε στην υπόκριση της αδιαφορίας. Γιατί θεωρείτε αυτή την υπόκριση ως τη δυσκολότερη; Σε μια εποχή όπου η υποκρισία μπορεί να φορέσει πολλούς μανδύες και η διάκριση της αλήθειας γίνεται όλο και πιο περίπλοκη, πιστεύετε πως υπάρχει κάποιο «τρικ» που να εγγυάται την αποκάλυψη της υποκρισίας;

Απ: Πολύ σωστά λέτε πως η κεντρική ιδέα του ποιήματος είναι ότι η υπόκριση της αδιαφορίας είναι πιο δύσκολη, γιατί ενώ μπορείς να εξαπατήσεις τους άλλους, δυσκολεύεσαι να πείσεις τον εαυτό σου. Αυτό υποδηλώνει μια βαθύτερη ηθική και ψυχολογική σύγκρουση. Η αξία του ποιήματος έγκειται στην ικανότητά του να προκαλεί αυτοεξέταση: Πόσο συχνά εμείς οι ίδιοι παίζουμε ρόλους χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε; Θα έλεγα ότι ο χρόνος και οι πράξεις, αργά ή γρήγορα, φανερώνουν την αλήθεια.

Έχοντας δύο δημόσιες σελίδες στο Facebook (Ποίηση, Θετική Ψυχολογία) πείτε μας πόσο σημαντική θεωρείτε πως είναι η δημιουργία κοινοτήτων με κοινά ενδιαφέροντα και κατά πόσο βοηθούν σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο σε μια ψηφιακή εποχή;

Απ: Η δημιουργία κοινοτήτων με κοινά ενδιαφέροντα σε πλατφόρμες όπως το Facebook είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς μπορούν να ενώσουν ανθρώπους γύρω από κοινές αξίες (π.χ. τέχνη, ψυχική υγεία) και να ωθήσουν προς συλλογική δράση. Παράλληλα, η συμμετοχή σε αυτές αποτελεί και ένα φίλτρο για τη θεματολογία που επιλέγουμε να παρακολουθούμε στον ψηφιακό κόσμο.

Θα θέλαμε να μάθουμε ποια πτυχή της συγγραφής σάς ενθουσιάζει περισσότερο για το μέλλον; Υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος στόχος που θα θέλατε να υλοποιήσετε;

Απ: Με ενθουσιάζει η δημιουργικότητα και η πρωτοτυπία στη συγγραφή. Είναι μια διαδικασία που συχνά σε οδηγεί στο απρόσμενο, καθώς αποκαλύπτει πτυχές που μέχρι τότε περνούσαν απαρατήρητες. Όσον αφορά το μέλλον, θα ήθελα να εξερευνήσω νέες ιδέες και να υλοποιήσω έργα που συνδυάζουν φαντασία και βάθος. Παρά το γεγονός ότι λατρεύω τη δυναμική της συγγραφής, προτιμώ να αφήνω τις ιδέες να αναπτυχθούν φυσικά, με τον δικό τους ρυθμό.

… για τον συγγραφέα

Ο Γιώργος Θανάσης γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Ιωάννινα. Ζει στην Καλαμάτα και υπηρετεί ως Αξιωματικός στην Πολεμική Αεροπορία. Σπούδασε Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και είναι κάτοχος μεταπτυχιακού της Ψυχολογίας της Υγείας.

Αρθρογραφεί τακτικά στα κοινωνικά δίκτυα πάνω στις θεματικές της Θετικής Ψυχολογίας.

Ποιήματά του έχουν τύχει διακρίσεων και έχουν περιληφθεί σε ποιητικές ανθολογίες. Η «Κινούμενη Αλήθεια» είναι η πρώτη του ποιητική συλλογή.

giothanasis@yahoo.com

Συνέντευξη: Ιωάννα Σταθοπούλου 🌹

Συγγραφέας

Αρθρογράφος